Kiedy się działa, można się pomylić, nicnierobienie zawsze jest pomyłką. - Romain Rolland
Rozmowa z APOLONIĄ SKAKOWSKĄ – Prezesem Centrum Kultury Polskiej na Litwie im. St. Moniuszki, Laureatem Kuźni Mowy Polskiej`2013
-- ...może ja zacznę, by nieco wyjaśnić... Nie otwierałam komputera z powodu przygotowania i przeprowadzenia imprez z okazji Święta Niepodległości Polski : 6. listopada - przyjazd artystów z Polski, 7. - koncert w Domu Kultury Polskiej, 8. - koncert w Centrum Kultury w Solecznikach, 9. - koncert w Gimnazjum w Grzegorzewie i 10. - wyjazd artystów do kraju. Jestem "wyciśnięta jak cytryna". Taki miałam napięty okres: późno wracałam i wcześnie wychodziłam z domu. Przede mną XXVI Wieczór "Wigilia Polska w Wilnie" – 13. grudnia…
-- A`Polonio..., jaka była geneza powstania Centrum Kultury Polskiej na Litwie im. Stanisława Moniuszki?
-- Okres 1988 - 1990 - lata "Pieriestrojki - stał się znamienny dla Polaków na Litwie. Nastąpił zryw patriotyczny. Mogliśmy głośno powiedzieć o polskiej tożsamości narodowej na Litwie. Powstaje Związek Polaków na Litwie. Zostałam zaproszona do Zarządu Głównego ZPL, do pełnienia obowiązków Sekretarza Głównego Zarządu. W 1993 roku zostawiam ZG ZPL, zakładam Centrum Kultury Polskiej jako samodzielną, o własnym Statucie, instytucję kulturalną, która miała sprawować pieczę nad kulturą polską na Litwie. Jeżeli oświata była i dotychczas jest finansowana przez państwo litewskie, kultura po tak zwanej "Pieriestrojce" została zupełnie na marginesie….
-- ? ? !...
-- Zabrałam się do najtrudniejszego zadania - odrodzenia kultury polskiej na Litwie, która posiada głębokie korzenie i bardzo bogatą historię W Wilnie i na Wileńszczyźnie. 22 listopada 1993 roku z mojej inicjatywy, bez grosza, w "Celi Konrada", u Bazylianów w Wilnie - udostępnionej na przeprowadzenie spotkania - zasiadła Rada Koordynacyjna w składzie 17 osób… Entuzjazm nie miał granic! Poryw poetycko-romantyczny, wszak Cela Konrada, przekracza nasze możliwości…
Śni mi się Polska,
Że leci do nas
na skrzydłach orła białego.
Śni mi się Polska
W koronie złotej,
Tuląca do serca Polaka każdego… (a.sk., „Śni mi się Polska”)
Ognisko i Kuźnię Polskości, myśli postępowej stanowił Uniwersytet Wileński (USB).
-- Jak napisał był Stanisław Staszic : „Gdyby światło nie zapaliło się w Wilnie, zgasłoby w całej Polsce”…!
-- Wciąż pamiętamy i dotychczas czcimy genialność WIELKICH POLAKÓW Wilna i Wileńszczyzny : założyciela kolebki romantyzmu polskiego Adama Mickiewicza--
„Litwo ! Ojczyzno moja ! ty jesteś jak zdrowie:
Ile cię trzeba cenić, ten tylko się dowie,
Kto cię stracił.” (…)
Długi pobyt w Wilnie Juliusza Słowackiego. Jego słowa na zawsze zostały w Wilnie na płycie nagrobnej Marszałka Józefa Piłsudskiego. Ferdynand Ruszczyc – malarz, rysownik i scenograf. Otrzymał przydomek: „Artystyczne sumienie Wilna”. Rozsławił palmy wileńskie, organizując ich wystawy nawet we Włoszech. Do dzisiaj zwane są „ruszczycówki”. Bardzo się przyczynił do odnowienia Kaplicy Ostrobramskiej w Wilnie. Pod jego kierunkiem rozmieszczone są i wykonane boazerie w tej Kaplicy. Jan Bułhak, słynny fotograf, inwentaryzator fotograficzny zabytków Wilna i Wileńszczyzny. Witold Hulewicz– założyciel Rozgłośni Polskiej w Wilnie, Związku Literatów Polskich, Śród Literackich w Wilnie. Stanisław Cat Mackiewicz – redaktor gazety „Słowo Wileńskie”. Jego brat, Józef Mackiewicz - słynny pisarz.
Marszałek Rzeczypospolitej Polskiej JÓZEF PIŁSUDSKI. ON DAŁ POLSCE MOC, WOLNOŚĆ I GRANICE.
„ Polska to obwarzanek : Kresy urodzajne, centrum nic”. (Józef Piłsudski)
„ Polska to taki obwarzanek; co tylko ma, to po brzegach”. (Józef Piłsudski)
-- Co stanowiło dla Ciebie „ostrogę”, podstawowy impuls, by powołać takie Centrum?
--… Marku, właśnie o tym mówię. Proszę, daj mi dokończyć… Otóż - chronologicznie - ustalamy cele i zadania. Korygujemy Statut i składamy do rejestracji w Ministerstwie Sprawiedliwości Litwy. Proces rejestracji trwał aż 9. Miesięcy!!! Po 9. miesiącach urodziło się zdrowe dziecko i zamieszkało na „SKRZYDŁACH ORŁA BIAŁEGO”… do ukończenia 10. letniego wieku. Po czym „zamieszkaliśmy” w Domu Kultury Polskiej w Wilnie A tu nas zastał kapitalizm!!! Powitała nas Fundacja Dobroczynności z wymogą opłaty za wynajem pokoju wraz z komunalnymi usługami… Dziesięć lat poprzednich, urzędowania w moim mieszkaniu, były okresem GOŚCINNOŚCI i pracy ponad ludzkie siły… Noce i dnie… Muszę w tym miejscu zaznaczyć i podkreślić, że prowadzę działalność wyłącznie na zasadach społecznych. Robię to z poczucia obowiązku ratowania i ożywienia polskości na Litwie. Wciąż pracujemy pod wrażeniem „Niepodległości" i ratowania Tożsamości Narodowej Polaków... O czym tak pięknie i mądrze mówił Jan Paweł II. Realizuję Jego Testament.
„Pamiętaj, że łączy nas kolor biało-czerwony.
który ma siłę taką,
że same usta szepczą modlitwę :
- Ja jestem Polakiem” (a.sk)
Nie posiadam wykształcenia muzycznego, czy też aktorskiego. Ukończyłam Wydział Filologii Polskiej na Uniwersytecie Pedagogicznym w Wilnie. Zdobyłam doświadczenie w pracy z młodzieżą w szkołach polskich. Styczność z młodzieżą, z ludźmi zaangażowanymi w sprawy kultury miałam w kolejnych miejscach mojej pracy. A były to : Szkoła Pedagogiczna, Instytut Doskonalenia Nauczycieli, Towarzystwo "Wiedza", prowadziłam także dla dzieci i młodzieży "Klub Bolka i Lolka".
-- Dlaczego wybrałaś na patrona Centrum Kultury Polskiej na Litwie – Stanisława Moniuszkę...?
-- Nie od razu zrodził się pomysł nazwania Centrum imieniem ojca polskiej opery narodowej. Najpewniej zaważył fakt, że o Moniuszce Wilno niemal zapomniało… Jego utwory wykonywano sporadycznie, skromny pomniczek na skwerze przy kościele św. Katarzyny - systematycznie dewastowano… Do Jego domu przy ulicy Niemieckiej, w którym mieszkał, i w którym w 1848 roku odbyła się koncertowa premiera "Halki", w ogóle nie było dostępu!... Postanowiliśmy przywrócić pamięć o Moniuszce, który jako organista w kościele św. Janów w Wilnie poświęcił 18. lat, czyli swoją dojrzałą młodość. Tu zostały napisane, dotychczas nie mające sobie równych, "Litanie Ostrobramskie", wydano "Śpiewniki domowe". To właśnie w Wilnie był najpłodniejszy jego okres twórczy.
"Wilno, pieszczota pięknej natury,
pomiędzy gaje, pomiędzy góry,
to kwiat, co w dzikim zielsku się chowa".
(Władysław Syrokomla)
-- Jakich – oprócz ś.p. Stanisława Moniuszki… - masz sprzymierzeńców w swym Dziele i pracy krzewienia Kultury i mowy polskiej wśród Polonii litewskiej?...
-- Słynni Polacy, o których nie wolno zapomnieć, a którzy działali na rzecz kultury i ich imiona do dzisiaj sławią polską kulturę, to: Wojciech Bogusławski - OJCIEC POLSKIEGO TEATRU NARODOWEGO, Juliusz Osterwa- Dyrektor słynnego Teatru "REDUTA" w Wilnie, Stanisław Szpinalski– laureat I Międzynarodowego Konkursu Chopinowskiego w Warszawie, który przybył do Wilna, założył Konserwatorium Muzyczne, prowadził rozległą działalność artystyczną i pedagogiczną. Wilno zawsze przyciągało wybitne osobistości. Wybitnych polskich Wilniaków-Kresowiaków – można by było mnożyć – pisarzy, poetów, śpiewaków, aktorów, animatorów kultury…
-- Jak wygląda „Krajobraz Kultury Polskiej” na Litwie, gdzie przecież zamieszkuje blisko 300 tysięcy Polaków?
-- Ostatni spis ludności na Litwie (2012r.) podaje, że zamieszkuje nas 268 tysięcy. Dwudziestopięcioletni okres czasu przyczynił się do ożywienia kultury polskiej, lecz i do zmniejszenia liczby Polaków na Litwie : kapitalizm „rozproszył” ich nieco po świecie… Działa już 75. zespołów ludowych, estradowych i kapel (do 1990r. było ich ledwie 15…), 18 chórów (było zaledwie: 6.), dwa teatry amatorskie, Zrzeszenie Polskich Malarzy, Republikański Związek Literatów Polskich, Klub Poetycki "Awangarda Młodych", Akademia Muzyki i Teatru, Konserwatorium Wileńskie im. Tałłat – Kelpszy; także Szkoły Muzyczne, do których uczęszcza młodzież i dzieci.
-- W ramach działalności Centrum Kultury ogromną rolę mają i odgrywają doroczne Festiwale…
-- Ależ oczywiście, masz rację: "Pieśń znad Wilii" (1500. uczestników) Festiwal imienia Stanisława Moniuszki (100-120 uczestników), "Rozśpiewane przedszkole", "Festiwal Kapel", "Wigilia Polska w Wilnie", tematyczne Poetyckie Spotkania, wieczory „Nasze biografie”, aukcje i akcje dobroczynne „Pomóżmy sobie sami”; Wieczory Moniuszkowskie i Chopinowskie; systematyczne wystawy malarzy z Polski oraz miejscowych artystów, występy teatrów. Są też częste występy gości z Polski. Wyjazdy naszych zespołów do Macierzy : na Festiwal Kultury Kresowej, na Kaziuki, na Dni Kultury do Elbląga, Giżycka, Ełku, Lidzbarku Warmińskiego i innych miast - stanowią już bogatą historię kontaktów z Macierzą.
-- Dotychczas ze strony Macierzy CENTRUM KULTURY POLSKIEJ na Litwie traktowane jest po macoszemu...!!~!
-- Bardzo wiele pracy poświęciliśmy na doskonalenie tańczących zespołów. Systematycznie odbywały się WARSZTATY CHOREOGRAFICZNE w Polsce (Lublin, Elbląg) i w samym Wilnie. ( „Wspólnota Polska” zredukowała). Zasilaliśmy też metodycznie dyrygentów chóru, organizując doroczne KURSY DYRYGENTÓW W KOSZALINIE I W WILNIE (zredukowano); doroczne WARSZTATY MUZYCZNE w Toruniu dla dzieci i młodzieży – także, niestety, zredukowano!...
Centrum Kultury Polskiej na Litwie im. Stanisława Moniuszki dokonało rzeczy niemożliwych. Kultura polska wyszła z podziemia i zasłynęła na scenach stołecznych. Dotychczas mieściła się w piwnicach i zdewastowanych szkołach. Tu były jej największe sceny !
-- Jaki jest stosunek władz Litwy do działań inicjatyw kulturalnych Centrum Kultury Polskiej, a także – do mniejszości narodowej Polaków?
-- Z władzami Litwy mam kontakty bardzo, bardzo luźne... Natomiast z oddzielnymi organizacjami i zespołami - są ciepłe i poprawne. Mamy stałą wymianę występów zespołów oraz udziały w festiwalach. Młodzież litewska tańczy, śpiewa, gra wraz z polską młodzieżą, ponieważ Polacy dobrze znają język litewski, tak więc nie ma bariery w kontaktach przyjacielskich. Natomiast długie moje starania o powstaniu w Wilnie Izby Pamięci Stanisława Moniuszki - zakończyły się fiaskiem…
-- Z jakimi trudnościami się borykasz? Jakie kłody – rzucane Ci pod nogi – okazują się wciąż nie do przebycia, przezwyciężenia... Znikąd wsparcia ni pomocy, jakby nie było Ministerstwa Spraw Zagranicznych, które - ponoć - opiekować się ma Polonią...; jakby nie było Ministerstwa Kultury Sztuki i Dziedzictwa Narodowego... "Pełno nas, ale jakoby nikogo nie było"... 
Nawet tej naszej rozmowy nie był łaskaw opublikować "Tygodnik Wileński", gdzie od lat zamieszam teksty o wybitnych polskich Arystokratach Kultury, Sztuki, Literatury także swój rodowód i korzenie mających na Kresach - rzecz jasna - to praca społeczna... Piszę, ot, tak, wedle nich - "z nudów", a żyję powietrzem...
-- Mogłabym otworzyć tartak... – zważywszy na te kłody… Ale muszę niezwykle dyplomatycznie… odpowiedzieć na Twoje pytanie. Sam dobrze wiesz po jakim gruncie stąpam… Przykro mi, ale nękają Centrum sprawy finansowe i transport. Centrum nie posiada żadnego transportu. Z dofinansowaniem jest permanentna wielka niewiadoma. Nic nie wiadomo, co i jak można planować?!... Z roku na rok wciąż zmniejszane są fundusze, którymi dysponujemy! Na Galę 20.- Lecia nie otrzymałam ani grosza...! Nawet słowa podziękowania nie padły ani ze strony Macierzy, ani ze strony naszych polskich „działaczy” politycznych... Chociaż hojnie korzystają z 20.- letniej pracy Centrum a wymienić choćby trzeba: Dożynki (Powiewiórka, Maguny, Wilno, pierwsze kroki Centrum, 1993 -1995); „Wigilie Polskie w Wilnie”, Festiwale, liczne wystawy, akcje dobroczynne… Jesteśmy społecznikami, fascynatami, zapaleńcami, którzy poświęcili swe życie krzewieniu Polskości – kultury, języka… Z przykrością i pewnym żalem konstatuję fakt, że nie mamy żadnego wsparcia ze strony Macierzy…
-- Chciałbym raz jeszcze mocno wypunktować, więc niejako powtórzę pytanie: Jakie są Twoje największe Osiągnięcia w pozytywistycznej pracy u podstaw – krzewienia Kultury i języka polskiego wśród Polaków na Litwie?
-- Wymieniłam już podstawowe osiągnięcia Centrum Kultury. Może jeszcze dodam, że zabiegałam u władz miasta o doprowadzenie do należytego stanu, do niedawna jeszcze zaniedbany skwer, na którym stoi pomnik patrona Centrum - Stanisława Moniuszki. Starania te uwieńczone zostały sukcesem! Całkowicie odnowiono pomnik, a także zadbano o otoczenie – skwer wokół pomnika. Cieszy, że ogromną rolę odegrały doroczne festiwale, które zintegrowały nie tylko przecież młodzież w zespołach, lecz także ich rodziny. Imprezy te kształcą mowę, kulturę osobistą i sceniczną. Dla szkół polskich na Litwie i na Białorusi, napisałam – do tej pory - 5. podręczników i jedną pracę metodyczną „Wychowanie pozaklasowe dzieci i młodzieży”.
-- Apolonio, czy Polacy na Litwie tworzą jednolitą diasporę, wzorem chociażby Żydów – rozsianych po całym świecie?... Nie kłócą się(?)… Czy mówią o swych problemach „jednym głosem”?...
-- Gdzie jest dwóch Polaków, tam jest kłótnia…
-- Uśmiechasz się tajemniczo, ale nie dla mnie i nie do mnie…
-- Sam dobrze wiesz, że śmiech „łagodzi obyczaje”… A ta „piosenka”… jest dobra na wszystko…
-- Mam nieco odmienne odczucia, obserwacje, ale zasłonię je „kotarą milczenia”… Przypomnij nam, proszę, dlaczego Wilno, przez wiele dziesiątków lat – polskie Wilno – nazywane jest kolebką kultury i państwowości polskiej, o którym to fakcie tak często wspominał nasz ukochany Ziuk – Marszałek Józef Piłsudzki?...
-- Ależ, Marku… - to temat na wielką rozprawę naukową. Przypomniałam o tym nieco na początku naszej rozmowy. Wymienię zaledwie kilka przykładów: Długi pobyt w Wilnie króla Zygmunta Augusta i jego dworu. Jego gorąca miłość do legendarnie pięknej księżniczki, najwytworniejszej damy Polskiego Odrodzenia, Barbary Radziwiłłówny - spowodował jak najbardziej ten długi pobyt. Był to nieprześcigniony Wielki Książę Litwy i nieprześcigniony mecenas kultury i sztuki. On, na równi z Krakowem, uczynił drugą stolicę Polski w Wilnie. Największym ogniwem kultury i nauki był Uniwersytet Wileński, w okresie międzywojennym USB. Nie wolno zapominać, że Wilno na zawsze wpisało się do historii, jako kolebka Romantyzmu Polskiego.
-- W czym moglibyśmy pomóc Twojemu Centrum Kultury Polskiej, które wygrało prestiżowy Konkurs na „KUŹNIĘ MOWY POLSKIEJ” oraz Polakom na Litwie, by nie utracili swej Tożsamości Narodowej?
-- Poprzez traktowanie przez Macierz pracy Centrum Kultury, jako część składową ogólnego polskiego dziedzictwa narodowego. Z tego przecież źródła wszystko wypływa. Moja godność nie pozwala być „żebrakiem po prośbie”. Ta sprawa powinna być uporządkowana przez polski rząd. Także poprzez propagowanie w Macierzy i na świecie naszej działalności i osiągnięć. Wszak wspiera… się słowem, czynem i finansowo – także....
-- Na uroczystości przyznania „Kuźni Mistrzów Mowy Polskiej” oraz „Mistrzów Mowy Polskiej” – nie pojawił się Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego rodem z PO i ani jeden z jego suto opłacanych „urzędników od kultury”; nie wspominając już o ministrze spraw zagranicznych - Radosławie Sikorskim... Jak to skomentujesz...?!
-- Znasz mnie Marku, nie komentuję czegoś, czego nie ma... Najbardziej zafascynował mnie TYTUŁ, którego laureatem zostało Centrum Kultury Polskiej na Litwie im. Stanisława Moniuszki : „KUŹNIA MISTRZÓW MOWY POLSKIEJ. On okrył chwałą i sławą całą Ziemię Wileńską – Wilno i Wileńszczyznę:
Tyś i Niemen i Wilia,
w których wierność twa płynie,
by chronić nas od wiatrów i burz.
Tyś Nam gniazdo bocianie,
z całym sercem, z oddaniem
splatasz wieniec z biało-czerwonych róż. (a.sk., „Wileńszczyzna”)
-- A`propos… Czy jest jakakolwiek pomoc ze strony władz Polski - szczególnie myślę o ministerstwie spraw zagranicznych, które niejako tę pomoc ma wpisaną w swoje ZADANIA i OBOWIĄZKI - Macierzy, by Polacy na obczyźnie nie wtopili się w lokalny krajobraz i nie stali się z czasem – jeno Litwinami polskiego pochodzenia?...
-- To jest temat bardzo rozległy i, niestety, bardzo dla nas bolesny. Z przekonaniem mogę powiedzieć, że z powodu braku zaangażowania - choćby w te najważniejsze nasze sprawy - wiele naszych inicjatyw, pomysłów przepadło bezpowrotnie. Tylko dla przykładu – zasygnalizuję sprawy najboleśniejsze: słynną Celę Konrada przekształcono w hotel…, Teatr na Pohulance oddano w ręce Rosjan, Dom Towarzystwa Przyjaciół Nauki - przekształcono na długie lata w… magazyn przedmiotów muzealnych; ze Stanicy harcerskiej korzysta Ambasada Amerykańska...A przecież - wszystkie te i inne – ważne dla nas - obiekty powstały kiedyś ze składek społeczności Polskiej miasta Wilna….
-- Niedawno dowiedzieliśmy się..., że marzeniem Noblisty, byłego prezydenta w III RP, Lecha Wałęsy jest – abyśmy połączyli się z Niemcami… Czy Twoim zdaniem nie powinniśmy łączyć się – jak przez Złote Wieki oraz II RP – z Litwą, „Ojczyzną Naszą”, jak pięknie, wzruszająco opisał to był nasz Wieszcz, Adam Mickiewicz w „Panu Tadeuszu”, którego nota bene – wyrzucono z kanonu lektur szkolnych młodych Polaków...?!
-- Jestem pewna, że najbliższy sąsiad ze WSPÓLNĄ, DŁUGOWIECZNĄ, POPRAWNĄ HISTORIĄ - jest najlepszy tak dla jednej, jak i drugiej strony… Próba łączenia Niemiec z Polską już była w nie tak odległych czasach 1939 – 1945… I do dziś dnia liżemy głębokie „rany”, jakie nam zadano – podczas gdy wszyscy nasi sprzymierzeńcy – byli odwróceni….
------------------------------------------------------------------------------------
APOLONIA SKAKOWSKA - ŻYCIORYS PRACĄ PISANY - urodzona na Wileńszczyźnie. Ukończyła Średnią Szkołę Pedagogiczną w Trokach. Studiowała filologię polską w Instytucie Pedagogicznym w Wilnie (obecnie Litewski Uniwersytet Edukologiczny).
Pracowała w Polskiej Szkole Średniej im. J.I. Kraszewskiego, w Szkole Pedagogicznej, Instytucie Doskonalenia Nauczycieli w Wilnie i jako redaktor w Wydawnictwie Podręczników Polskich "ŚVIESA", sekretarz Zrzeszenia "Wiedza".
Z zamiłowania i dyplomowany przewodnik po Wilnie, Trokach, Kownie oraz pilot wycieczek na długich trasach.
Obecnie Prezes-dyrektor Centrum Kultury Polskiej na Litwie im. Stanisława Moniuszki z siedzibą w Wilnie. Autorka pięciu podręczników języka polskiego dla szkół polskich na Litwie i na Białorusi. Poetka. Ukazało się pięć tomików jej wierszy i jeden tomik dla dzieci. Wiele wierszy uhonorowano 'laurem' na międzynarodowych „Konkursach Poetyckich” w Polsce, Londynie, na Litwie. Teksty ich inspirowały młodych muzyków do napisania do nich muzyki. Zespoły w Wilnie i na Wileńszczyźnie chętnie włączają je do swoich repertuarów. Poezja ma charakter patriotyczno-liryczno-satyryczny. Wiersze też ukazały się w pięciu Antologiach w świecie.
Jako sekretarz Zrzeszenia "WIEDZA" zakłada dla polskich dzieci "KLUB BOLKA I LOLKA", gdzie zajęcia są prowadzone w języku ojczystym.
W 1979 r. w Polskiej Szkole Średniej im. J.I. Kraszewskiego w Wilnie zakłada dziecięcy zespół pieśni i tańca "PIERWIOSNKI" który istnieje do dzisiaj.
W latach 1989 - 1993 kierownik Działu Kultury i Oświaty w Zarządzie Głównym Związku Polaków na Litwie. Tu prowadzi rekrutację wśród młodzieży Polskich Szkół na naukę rzemiosła w Polsce. Skierowała ponad 200 osób na różne kierunki. Niektórzy do dzisiaj prowadzą swoje firmy krawiectwa, fryzjerstwa, kosmetyczne, serwisy samochodowe, masarnie. Tego wymagał trudny czas, w dobie odrodzenia się państwa litewskiego. Należało wypełnić luki bezrobocia.
W 1992 r. Zakłada "Zrzeszenie Polek na Litwie", aby w sposób zorganizowany zatrudnić kobiety, które utraciły pracę.
W tym okresie POLSKA KULTURA nie istniała jako organizacja. Należało od podstaw odrodzić polską kulturę w Wilnie i na Wileńszczyźnie. Założyć nową, nieistniejącą dotychczas, polską kulturalną organizację. Polskie szkoły funkcjonowały, kultura zaś była w zapomnieniu. Istniało tylko 10 niezrzeszonych ludowych zespołów oraz dwa teatry amatorskie. Należało dopomóc organizacyjnie istniejącym już zespołom oraz powołać do życia nowe zespoły. Potencjał był ogromny. Od 1992 r. organizuje wieczory "Wigilia Polska w Wilnie". Z sercem integruje polskie środowisko na Litwie od przedszkola do seniora. Odbyły się już 23 Wigilie. Trafić na ten WIECZÓR - to wielki zaszczyt.
W 1993 r. zakłada nową unikatową instytucję społeczno-kulturalną - CENTRUM KULTURY POLSKIEJ NA LITWIE im. STANISŁAWA MONIUSZKI.
Dzisiaj mamy 95 zespołów różnych kierunków: ludowe, folklorystyczne, kapele, instrumentalne, muzyki nowoczesnej, dwa teatry, chóry, dwie młodzieżowe orkiestry dęte i... Kuchnię Kresową. Rozwinęło się rzeźbiarstwo, palmiarstwo, rękodzieło... Centrum Kultury skupia poetów, malarzy, mistrzów ludowych, plastyków i rzeźbiarzy. Stało się prężnym ośrodkiem KULTURY POLSKIEJ na LITWIE. W konkursie VOX Populi, ogłoszonym przez AKADEMIĘ MISTRZÓW MOWY POLSKIEJ” w roku 2013 zdobyło tytuł: „KUŹNIA MISTRZÓW MOWY POLSKIEJ”.
W 1993 r. powołano do życia doroczny "Festiwal Kultury Polskiej na Litwie "Pieśń znad Wilii". Sprawdziła się metoda wzajemnej współpracy. Potrzebna jest do dzisiaj.
W 1994 r. powstaje nowy doroczny festiwal: "Międzynarodowy Festiwal Dzieci i Młodzieży Muzycznie Uzdolnionej im. St. Moniuszki" - z powodzeniem się sprawdza do dzisiaj.
W 1995 r. startował "Festiwal Kapel i Śpiewaków Ludowych".
Od 1996 r. - odbywają się imprezy: "Nasze biografie", "Wieczory na wesołą nutę", "Wieczory dobroczynne - Pomóżmy sobie sami", Tematyczne wystawy miejscowych malarzy- Polaków a także jubileuszowe imprezy:
- "200 rocznica Adama Mickiewicza"
- "150 rocznica HALKI Moniuszki", przy popiersiu odbył się koncert, odbyła się też wycieczka: "Śladami Stanisława Moniuszki w Wilnie i na Białorusi" (dla szkół co roku)
- "140 rocznica urodzin Ignacego Jana Paderewskiego”, spotkania „Nasze biografie” z:
- TERESĄ ŻYLIS-GARĄ primaddonną opery światowej – córka Ziemi Wileńskiej,
- BERNARDEM ŁADYSZEM (wilnianin),
- JADWIGĄ PIETRASZKIEWICZÓWNĄ(winianka – śpiewaczka operowa),
- BARBARĄ WACHOWICZ - nestorką Polskich Kresów Wschodnich,
- GRAŻYNĄ BACEWICZ (wilnianka) – słynna skrzypaczka.
Są to bogate biografie, które wpisane złotymi zgłoskami do WIELKIEJ POLSKIEJ KULTURY.
W 1993 r. zapoczątkowano "Dożynki". Rozpoczęliśmy na Ojcowiźnie Marszałka JÓZEFA PIŁSUDSKIEGO w POWIEWIÓRCE,rej. święciański.
W 1995 r. ruszył "FESTIWAL KULTURY KRESOWEJ w Mrągowie".
Odbyło się już 21 festiwali z udziałem polskiej artystycznej ekipy z Litwy (100 osób). Od zarania współorganizatorem tej imprezy jest Centrum Kultury Polskiej na Litwie im. Stanisława Moniuszki.
Od 1999 r. - doroczne "Dni Kultury Wileńskiej" w Elblągu, Lublinie, Szczytnie, Giżycku, Krakowie
Od 1992 r. - odbywają się "KAZIUKI WILEŃSKIE"w Wilnie, Mrągowie, Ełku i Giżycku (27 lat!).
Od 1989 r. - doroczne Kursy Choreograficzne w Lublinie dla kierowników zespołów ludowych, kursy dyrygentów oraz Festiwale Chórów Polonijnych w Koszalinie, Warsztaty Muzyczne dla Dzieci Muzycznie Uzdolnionych w Toruniu,Krakowie. Następnie Wilno zainicjowało, by te szkolenia o różnym charakterze odbywały się w Wilnie.
W 1993 r. - Założono przy Centrum Kultury "Społeczną Szkołę Kultury Polskiej", gdzie kształcili się kierownicy teatrów, reżyserzy, przewodnicy. Do dzisiaj owocuje to w polskich szkołach. Obecnie działa 30 Teatrzyków Szkolnych. Obywa się doroczny "Festiwal Tetarzyków Szkolnych" już 15 lat.
W 1994 r. - Zorganizowano niezwykłą cykliczną imprezę: "Spotkania Teatralne Sceny Polskiej w Wilnie" z teatrami z Warszawy, Krakowa, Rzeszowa, Londynu, Lwowa, Moskwy. Istnieje do dziś.
Dzięki Apolonii Skakowskiej Wilno i Wileńszczyznę odwiedzają polskie zespoły muzyczne, śpiewacze, teatry. Pięciokrotnie gościł z występami Reprezentacyjny Zespół Artystyczny Wojska Polskiego, Śląsk, Mazowsze, Orkiestra Wojska Polskiego im. St. Moniuszki, młodzieżowa orkiestra "SONATA"i inne zespoły z 48 miast Polski, z którymi Centrum od lat współpracuje.
W latach 1989 - 1996 r. Centrum współpracowało z UMK w Toruniu.
Co roku dojeżdżali słuchacze do "SZKOŁY LETNIEJ JĘZYKA I KULTURY POLSKIEJ". Niezapomniane wykłady nieodżałowanego prof. WIESŁAWA KALEMBKI oraz WARSZTATY MUZYCZNE ORGANISTÓW pod egidą cudownej organizatorki IRENY BAGIŃSKIEJ.
Obecnie więź oraz współpracę z Toruniem- utrzymujemy dzięki dwóm wspaniałym postaciom:
- KRZYSZTOF MARIA SZARSZEWSKI- wspaniały poeta kochający Wileńszczyznę - twórca akcji - "PODARUJ KSIĄŻKĘ POLSKIEJ SZKOLE NA LITWIE" i spotkań muzyczno poetyckich oraz utalentowany aktor i Mistrz Mowy Polskiej - DARIUSZ BERESKI.
Od 1990 r. - rodzime zespoły "wyszły z podziemia", ukazują się na stołecznych scenach, czego dotychczas nie było ! Znalazły się obok profesjonalnych zespołów litewskich i polskich.
Obecnie działa 97 zespołów ludowych, dwa teatry amatorskie, dwie młodzieżowe orkiestry dęte, 10 kapel, 16 chórów, orkiestra kameralna, dwie już słynne młode zawodowe śpiewaczki, zawodowi artyści sceniczni i filmowi.
Polska kultura na Litwie przybrała swoje oblicze i polskie barwy. Jej osiągnięcia systematycznie są komentowane w prasie Wileńszczyzny i w Polsce. Takich artykułów uzbierało się ponad TYSIĄC!
Pięknie zaprezentowały się rodzime zespoły na największych scenach stołecznych.
Ogółem odbyło się ponad tysiąc imprez, które zgromadziły tłumy widzów. To się przyczyniło do pomyślnej integracji społeczności polskiej. Tytaniczna praca poza imprezami stanowi prawdziwe Studium psychologiczno- pedagogiczne wśród młodzieży i nie tylko.
Od 2004 r. - odbywają się doroczne festiwale: "ROZŚPIEWANE PRZEDSZKOLE". Polską kulturą na Litwie jest ogarnięty każdy Polak: "OD PRZEDSZKOLA DO SENIORA". Za minionych 25 lat, narodziła się na pięknych starych tradycjach nowa polska kultura na Wileńszczyźnie.
Stałe czuwanie nad polskością przybiera charakter i formy europejskie. Przykładem tego są MIĘDZYNARODOWE SPOTKANIA POETYCKIE POLSKIEGO RODOWODU: "WILNO - KOLEBKA ROMANTYZMU POLSKIEGO - EUROPEJSKIM MIASTEM LITERATÓW", tu się odbywają prezentacje światowych antologii poetyckich z udziałem polskich poetów (w tym z Torunia ) z Litwy. Niektórych poetów wileńskich wiersze są wpisane do kanonów literatury szkół i gimnazjów polskich na Litwie. Kultura Polska na Litwie, dzięki Centrum Kultury Polskiej na Litwie im. St. Moniuszki w Wilnie - Laureat tytułu "KUŹNIA MISTRZÓW MOWY POLSKIEJ'2013 - doczekała się pomyślnego "PRZEWROTU" kulturalnego.
Należy nadmienić, że Centrum Kultury jest organizacją społeczną, niedotowaną ze strony litewskiej jak też polskiej. Nie posiada etatów, samochodów, nieodpłatnych telefonów, komputera, mebli... etc... lecz działa. "Chciałam chcieć - wytrwać, realizować i działać". Swoją dewizę wykonałam. Obecnie jest to organizacja o własnym obliczu i nienagannym autorytecie nie tylko na Litwie. Centrum wydało książkę "Centrum czynu i nadziei z imieniem Stanisława Moniuszki". Autorka książki częściowo odzwierciedliła styl pracy oraz osiągnięcia Centrum w minionych 15 latach. Centrum działa 23 lata. Dotychczas nie ma sponsorów, nie ma żadnego transportu. Nie ma do końca w środowisku zrozumienia, jak nadrzędną rolę gra kultura w naszym życiu. Tytuł książki (autorka HALINA JOTKIAŁŁO) prorokuje NADZIEJE, na co bardzo liczymy.
ODZNACZENIA I WYRÓŻNIENIA
- Medal Fundacja "Straż Mogił Polskich Bohaterów " - 1990 r. Warszawa
- Medal Pamiątkowy ... W dowód uznania zasług dla Centralnego Zespołu Artystycznego Wojska Polskiego - z dnia 21 października 1990 r., Warszawa
- ZASŁUŻONY DLA KULTURY POLSKIEJ - z dnia 6 listopada 1995 r. Warszawa
- KRZYŻ KAWALERSKI ORDERU ZASŁUGI RP- z dnia 5 listopada 1998 r. Warszawa
- MEDAL SENATU RZECZYPOSPOLITEJ POPLSKIEJ- z dnia 20.04.1996 r. Warszawa
- Dyplom Uznania "Za wybitne zasługi dla kultury polskiej w świecie" - 1996 r. MSZ RP W-wa
- Dyplom Uznania "Za dobrą organizację występów na Litwie Filharmonii im. R. Traugutta z dnia 1 grudnia 1997 - Ambasada RP - Wilno
- Dyplom Uznania "Za aktywną działalność na rzecz integracji kultury polskiej i litewskiej"- 1999 r. Departament Mniejszości Narodowych - Wilno
- Dyplom Uznania "Z okazji V Jubileuszowego Festiwalu Kultury Polskiej na Litwie, za upowszechnienie Kultury Polskiej na Litwie" - z dnia 20.04.1998 r. Ambasador RP w Wilnie
Dyplomy Uznania w plebiscytach "Kuriera Wileńskiego":
- tytuł NAJPOPULARNIEJSZEJ POLKI ROKU 1998 na LITWIE {Redaktor Naczelny „Kuriera Wileńskiego”, Wilno, 1999 r.
- tytuł NAJPOPULARNIEJSZEJ POLKI ROKU 1999 na LITWIE „Kurier Wileński”, Wilno, 2000 r. oraz:
- tytuł NAJPOPULARNIEJSZEJ POLKI ROKU 2000 na LITWIE Konsul Generalny RP – Wilno, Wilno, 2001 r.
- Dyplom Uznania "Za czynny udział w przygotowaniach do uroczystego odsłonięcia popiersia STANISŁAWA MONIUSZKI W 180 ROCZNICĘ URODZIN" - z dnia 01.10.1999 r.
- Dyplom Uznania "Za długie lata krzewienia POLSKIEJ KULTURY na Ziemi Wileńskiej. Za współudział w organizacji V Jubileuszowego Festiwalu Kultury Kresowej w Mrągowie. Centrum jest miejscem wyjątkowym i ważnym miejscem w Wilnie" - z dnia 13 sierpnia 1999 r. Marszałek Województwa Warmińsko-Mazurskiego – Olsztyn
- Dyplom Uznania "Za osobisty i twórczy wkład pracy w obchody "ROKU REYMONTOWSKIE 2000" - z dnia 10.11.2001 r., Przewodniczący Komitetu Honorowego Obchodów "ROKU REYMONTOWSKIEGO 2000" – Warszawa
- Dyplom Uznania "Za pomyślną, długoletnią i owocną współpracę ze Stowarzyszeniem "Wspólnota Polska" w Elblągu - z dnia 26 czerwca 2002 r. V-ce Prezes Czesław Kujawski - Elbląg
- Dyplom Uznania "Za wszechstronną działalność w odrodzeniu polskiej kultury na Litwie, która pomyślnie zaowocowała nie tylko w dobie obecnej, lecz i na przyszłe młode pokolenie w zachowaniu polskiej tożsamości" - dnia 07.01.2002 r., Gen. Dyr. Departamentu Mniejszości Narodowych i Wychodźstwa Przy Rządzie Litwy – Wilno
- Dyplom Uznania "Z okazji 10-lecia działalności Centrum Kultury Polskiej na Litwie im. Stanisława Moniuszki oraz za aktywną współpracę kulturalną w życiu kulturalnym Miasta Wilna" - z dnia 10.10.2003 r. Mer Miasta Wilna
- Dyplom Uznania "Za pomyślną współpracę w Radzie Narodowościowej przy Prezydencie Litwy" z dnia 26 marca 2003 r. Gen. Dyr. Departamentu Mniejszości Narodowych i Wychodźstwa przy Rządzie Litwy, Wilno - Dyplom Uznania " Za przyczynienie się poprzez kulturę umocnienia więzi młodej rodziny" - z dnia 25.10.2004 r. Towarzystwo Pomyślnych Rodzin – Wilno
- Dyplom Uznania "Za otwartość serca, zaangażowanie, osobisty trud i pomoc w realizacji projektu " JAN PAWEŁ II - PAPIEŻ, KTÓRY KOCHAŁ WSZYSTKICH" z dnia 22.03.2006 r. Dyrekcja Szk. Podst. im. J.P. II - Wilno
- CERTYFIKAT DOBROCZYNNOŚCI za współautorstwo księgi
ZŁOTE MYŚLI LUDZI WIELKIEGO UMYSŁU I TALENTU I SERCA TWÓRCY WIZERUNKU POLSKI - Fundacja Dzieciom "Zdążyć z Pomocą" - 2006 r. Warszawa
- Certyfikat Uznania za współautorstwo w Litewskiej Encyklopedii " KTO JEST KTO NA LITWIE" - LITEWSKIE OSIĄGNIĘCIA NA LITWIE", (str. 921) 2006 r. Wyd. UAB "Neolitas"
- Certyfikat Uznania za współautorstwo w Litewskiej Encyklopedii "KTO JEST KTO LITEWSKIE KOBIETY(str.414) - Wyd. UAB "Neolitas" Litwa
- Certyfikat Uznania za współautorstwo tworzenia LEKSYKONU POLONII I POLAKÓW ZA GRANICĄ "POLAK W ŚWIECIE" (str. 279-280) - SA Warszawa 2001r.
- Certyfikat Uznania za współautorstwo w tworzeniu SŁOWNIKA BIOGRAFICZNEGO "POLACY NA LITWIE 1918 - 2000 (str.185-186) pod redakcja Mieczysława Jackiewicza, Gen. Konsula RP w Wilnie, Wydawnictwo Andrzej Frukacz "EXLIBRIS" Galeria Polskiej Książki, 2002 Warszawa
- Dyplom Uznania "Za aktywną działalność społeczną oraz wybitne zdolności organizacyjne w promowaniu i integracji kultury polskiej na Litwie wśród Mniejszości Narodowych oraz kultury litewskiej i umacnianie polsko-litewskich więzi kulturalnych, służących ścisłemu dialogowi narodów i państw - Przewodniczący Rady Ministrów Litwy Andrius Kubilius 18.12.2009 r. Wilno
- Dyplom Uznania "Za całokształt działalności propagującej twórczość dwudziestolecia międzywojennego poza granicami Polski oraz krzewienie polskości, kultury i języka polskiego na Litwie" - MKiDZN RP minister - prof. Małgorzata Omilanowska - 2014 r. Warszawa
- Dyplom Uznania "Za wieloletnią działalność popularyzującą dorobek artystyczny dwudziestolecia międzywojennego oraz twórczości Mieczysława Fogga", Wojciech Dąbrowski, Dyr. Art. XI Fest. "ZŁOTY LIŚĆ", 2014 r., W-wa
- Dyplom Uznania "Za pielęgnowanie tożsamości i kultury MNIEJSZOŚCI NARODOWYCH ORAZ ROZWIJANIE WSPÓŁPRACY MIĘDZY NARODAMI" - Minister Kultury Litwy, 2015, Wilno
- Dyplom Uznania "Za fundamentalną wartość wszechstronnej działalności na rzecz rozwoju kultury wśród młodzieży na Litwie", Dyr. Staromiejskiej Szk. Podst. 2015 r.- Wilno
- Dyplom Uznania "Za ukazanie młodzieży z ZSCKR w Karolewie uroków Wilna i piękna Ziemi Litewskiej"- Dyr. Ryszard Krawczyński, z dnia 22.06.2012 r.- Karolewo, Polska
- Dyplom Uznania "Za wieloletnie współorganizowanie Festiwalu Kultury Kresowej w Mrągowie, imprez charytatywnych, przewodniczeniu Centrum Kultury Polskiej na Litwie im. St. Moniuszki, Zrzeszeniu Polek na Litwie i znajdowanie czasu na pisanie wierszy", Wojewoda Warmińsko - Mazurski Marian Podziewski, z dnia 10.08.2008 r. - Olsztyn, Polska
- Dyplom i Nagroda Literacka im. Stefana Żeromskiego za poezję liryczno - patriotyczną poświęconą Polsce - Przewodniczący Kapituły - Eugeniusz Orłow, 09.11.2014 r., Warszawa
- Honorowa Statuetka "KRYSZTAŁOWE SERCE - FORUM POETIS THORUNIENSIS" na III Międzynarodowym Zlocie Poetów Polskiego Rodowodu: "WILNO - KOLEBKA ROMANTYZMU POLSKIEGO - EUROPEJSKIM MIASTEM LITERATÓW" 13 -19 kwietnia 2015, Toruń - Wilno
- HONOROWE OBYWATELSTWO MIASTA MRĄGOWA -- uchwałą Rady Miasta Mrągowa nr IX/10/2015 z dnia 8 sierpnia 2015 r.
- ZŁOTY KRZYŻ ZWIĄZKU PIŁSUDCZYKÓW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ nadany przez Zarząd Krajowy Związku Piłsudczyków RP -- Stanisław Władysław Śliwa Generał Związku, z dnia 7 sierpnia 2015 r. Warszawa
- ZŁOTY PUCHAR PUBLICYSTÓW I PISARZY POLSKICH za napisanie podręczników i prac metodyczno - dydaktycznych i pozalekcyjnych z języka polskiego - 7 maja 2003 r. Warszawa
marr jr.
